amicus

1.

ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

410: animo esse amico erga aliquem,

Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

tribuni sunt nobis amici,

id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

homo amicus nobis jam inde a puero,

Ter. Ad. 3, 3, 86:

Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

male numen amicum,

Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

(Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

Cic. N. D. 2, 16:

amica luto sus,

fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

mihi nemo est amicior Attico,

Cic. Att. 16, 16:

amicior Cilicum aerariis quam nostro,

id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

Cic. Att. 15, 2, 2:

cum summi viri, tum amicissimi,

id. Am. 2, 8:

amicissimi viri,

Suet. Caes. 1:

successor conjunctissimus et amicissimus,

Cic. Fam. 3, 3:

hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—

B.

Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

Plaut. Ep. 3, 3, 44:

secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

Cic. Att. 12, 15:

portus intramus amicos,

Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

vento amico ferri,

Ov. Tr. 1, 5, 17:

per amica silentia lunae,

Verg. A. 2, 255:

amici imbres,

id. G. 4, 115:

sidus amicum,

Hor. Epod. 10, 9:

sol amicum tempus agens,

bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

tempus fraudibus amicum,

Stat. S. 5, 2, 39:

brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

Cic. Quinct. 34.—

* C.

Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.

a.

Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—

b.

Class. form ămīcē:

facis amice,

Cic. Am. 2, 9:

haec accipienda amice,

id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —

* Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.

2.

ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).

A.

A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

410: est is (amicus) tamquam alter idem,

Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

id. Am. 7, 23:

Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

Cic. ib. 20, 74:

ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

id. ib. 4, 15:

tu ex amicis certis mi es certissimus,

Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

Ter. Ad. 5, 4, 18:

Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

Ov. P. 2, 3, 93:

Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

id. Am. 7, 24:

suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

id. ib. 13, 44:

paternus amicus ac pernecessarius,

id. Fl. 6, 14:

amicus novus,

id. Am. 19, 67:

vetus,

id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

amici ac familiares veteres,

Suet. Tib. 55:

aequaevus,

Verg. A. 5, 452:

ardens,

id. ib. 9, 198:

dulcis,

Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

carus,

Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

jucundus,

Hor. S. 1, 3, 93:

amici jucundissimi et omnium horarum,

Suet. Tib. 42:

amicus propior,

Hor. Ep. 1, 9, 5:

fidelis,

id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

fidus,

Hor. Ep. 1, 5, 24:

verus,

Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

mendax,

Hor. A. P. 425:

secernere blandum amicum a vero,

Cic. Am. 25, 95:

memor,

Ov. Tr. 5, 9, 33:

summus,

Ter. Phorm. 1, 1, 1:

primus,

Vulg. 1 Macc. 10, 65:

amici tristes,

Hor. C. 1, 7, 24:

maesti,

Ov. Tr. 1, 9, 5:

dives,

Hor. Ep. 1, 8, 24:

inops,

id. S. 1, 2, 5:

inferioris ordinis amici,

Cic. Am. 19, 69:

communes amici,

Cic. Fam. 5, 2:

amice, salve!

Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

magnanimi veritatis amici,

Cic. Off. 1, 19:

amicos parare,

Ter. And. 1, 1, 39:

amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

Cic. Am. 15, 55:

minus amicorum habens,

Ter. Eun. 4, 6, 22:

me unum atque unicum amicum habuit,

Cat. 73, 6;

amicos habere,

Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

nos sibi amicos junget,

Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

amicum servare,

id. ib.:

amicum servare per durum tempus,

Ov. P. 2, 6, 29:

aliquo uti amico,

to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

sibi amicum facere,

Vulg. Luc. 16, 9:

amicum diligere,

Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

amico inservire,

Ter. Heaut. 3, 1, 8:

amico parcere,

Hor. S. 1, 4, 35:

et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

Cic. Am. 24, 88:

amico ignoscere,

Hor. Ep. 2, 2, 110:

angorem pro amico capere,

Cic. Am. 13, 48:

amici jacentem animum excitare,

id. ib. 16, 59:

amicum consolari,

Ov. Tr. 5, 4, 41:

amico orbatus,

Cic. Am. 3, 10:

amicum offendere,

Hor. S. 1, 3, 73:

non paucis munitus amicis,

Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

amicus potens,

powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

magnus,

Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

valentissimi,

id. ib. 35.—And for socius, companion:

trepido fugam exprobravit amico,

Ov. M. 13, 69.—

B.

In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

Cic. Phil. 11, 13:

socio atque amico regi,

Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—

C.

In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.

A.

In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

amicae, cognatae,

Ter. Hec. 4, 2, 16:

at haec amicae erunt, ubi, etc.,

id. ib. 5, 2, 24:

Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

Prop. 2, 6, 12:

ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —

B.

In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

sive ista uxor sive amica est,

Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.